2023 yılında çokça tartışmaya konu olan Lozan antlaşması gizli maddeleri nelerdir acaba? Halihazırda büyük bir başarı ya da hezimet olarak yorumlanmasının yanı sıra efsanelere konu olduğu açıktır. Bununla birlikte gerçekten bu hukuk metninde gizli maddeler var mıdır?
Lozan Antlaşması Nedir?
Osmanlı Devleti’nin Sevr anlaşmasıyla kabul ettiği yenilgi hali kısa sürdü. Mustafa Kemal ve etrafındaki devlet yöneticilerinin örgütlenme süreci başladı. Ardından direniş ve isyanları, milli mücadele takip etti. Büyük bir zafer kazanan Türkiye Cumhuriyeti Devleti, çok daha iyi şartlarda anlaşma yapılmasını talep etti. Aynı zamanda yeni kurulan bir devlet olması da bu açıdan önemliydi. Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin hukuki anlamda uluslararası geçerliliğe sahip olduğunu gösterdi.
1922 yılında İsviçre’nin Lozan kentinde süreç başladı. Başta İngiltere olmak üzere birçok Avrupalı devlet masada yer aldı. Bununla birlikte 8 ay boyunca müzakereler devam etti. Ardından 1923 yılının 24 Temmuz günü imza aşaması gerçekleşti. Türkiye adına İsmet İnönü imza atarken çok sayıda basın kuruluşu da canlı takip etti. Peki, Lozan Antlaşması gizli maddeleri var mıydı?
Lozan Antlaşması Gizli Maddeleri Listesi
Söz konusu iddialar sonraki dönemlerde ortaya çıkarken gerçeklik payı ise yoktur. Tarihi metinlere baktığımızda tüm taraflar için maddelerin listelenmesi açıktır. Burada önemli olan husus ise “Misak’ı Milli” çerçevesinde olabilmesidir. Türkiye Cumhuriyeti, bu kavramdan hareketle bir antlaşma metni ortaya koymak istedi. Buradaki kavram ise günümüz Türkiye’si ve Musul, Kerkük, Batum bölgeleridir. Daha önce Osmanlı zamanında hazırlanan bu metinle ilgili İngiltere ise itirazlarını sıralamıştı. Ayrıca Osmanlı Meclisi zamanında gerçekleştirilen kabul töreni gizli yaptı. Ancak buna rağmen İngiliz Askerleri meclis basarak Rauf Orbay ve arkadaşlarını tutukladı. Ardından Malta Adası’na sürgüne gönderdi. Aradan geçen yılların ardından tekrardan gündeme gelen bu durumla ilgili Lozan bir başarı örneğidir. Çünkü ABD’nin ortaya koyduğu Wilson İlkeleri, nüfus çoğunluğuna göre hareket edilmesini mecbur kıldı. İngiltere’de buna uymak zorunda kalmasına rağmen yine de Musul ve Kerkük meselesini gündemden çıkardı.
Gizli Maddeler Yalan Mı?
Halihazırda 2023 yılında biteceği iddia eden gizli maddeler tam anlamıyla bir efsanedir. Özellikle yer altı kaynaklarının çıkarılması, yer altında gömülü olan silahların çıkarılması gibi maddelerin varlığı cezbedicidir. Ancak uzun yıllardır Türkiye içerisinde oluşmuş gerçek dışı bir durumdur. CİMER üzerinden yapılan sorgulamalarda da böyle bir durumun olmadığını devlet kaynakları açıklar. Bununla birlikte yine de 2023 yılında çok daha farklı bir serüven çizme adına iddialar kendisini belli ediyor.