Bir el sanatı olmakla beraber kaligrafi nedir sorusu çok uzun tanımlar içerir. Yunanca kökenli olup kallos ve grafi kelimelerinin birleşmesiyle oluşur. Halihazırda kallos kelimesi güzellik anlamı içerir. Grafi ise yazı olduğundan güzel yazı olarak Türkçeleştirmek çok daha isabetlidir. Bununla beraber sanatsal yönü bulunması da kaligrafi sanatı tabirini beraberinde getirir. Çağdaş bir tanım yapılması gerekirse farklı işaretlemelerle ahenkli bir biçim verilerek yazıların oluşturulmasıdır.
Kaligrafi Hat Sanatı Mıdır?
Osmanlı zamanında çokça meşhur olan hat sanatı ile kaligrafi arasında şüphesiz ki benzerlikler vardır. Ancak tam anlamıyla aynı özelliklere sahiptir demek doğru olmayacaktır. Arap harfleriyle oluşturulan hat sanatı bir kaligrafi türüdür. Bunun haricinde İslami kaligrafi, Japon kaligrafisi, Çin kaligrafisi, Batı kaligrafisi sınıflandırmaları da yapılır. Japon için Şodo, Çin için ise Thur phap adlandırması var olurken oldukça zor uğraşılardır.
Kaligrafi Kaideleri Nelerdir?
Halihazırda zahmetli bir el sanatı olan kaligrafi nedir sonrasında kaideler meselesi gelir. Burada öne çıkan ilk husus harfler arasındaki mesafenin ayarlanmasıdır. Çok ince bir hesaplama yaparak sanatçıların titiz çalışmaları kendisini gösterir. Sonrasında yazı için akısı ve sanatsal bir ifade kazandırılması söz konusudur. Harflerin hem şekilleri hem de mesafelere göze hitap eder. Sanatın göz için olma felsefesi devreye girer. Asla yorucu ve rahatsız edici bir şekil olmaması için çalışmalar olur. Matbaa dönemi öncesinde son derece önemli olurken birçok tabela amaçlı ürünlerde yapılmaya devam etti. Sonrasında ise dijitalleşmenin etkisiyle modern kaligrafi örnekleri ortaya çıktı. Modern yapı içerisindeki en büyük fark ise sanatsallığın daha ileri boyuta taşınmasıdır. Okunabilir olması artık o kadar da önemli değildir. Bundan dolayı güzel biçim verme çok daha uç örneklere kadar gider. Çeşitlilik açısından modern kaligrafi geniş yelpazeye sahiptir.
Kaligrafi Nasıl Yapılır?
Her ne kadar geçmişten gelen bir sanatsal faaliyet olsa da modernleşen dünyada kaligrafi kendisini göstermeye devam ediyor. Günümüzde eskimiş ya da unutulmuş sanatsal dallar arasında değildir. Bunun en önemli nedeni ise sahip olduğu etkileyici görünümü ve bitmek bilmez hayaller aleminin ürünü olmasıdır. Hiçbir sınıra sahip olmayan kaligrafi sanatı, teknolojik gelişmelere bağlı olarak mekân değiştirmiştir. Bunun haricinde herhangi bir dönüşümü yoktur. Kaligrafi nedir deyince akla zarafet gelirken poster, logo ya da kitap kapağında bile görmek mümkündür. İlgi çekici yazım tekniğini kullanarak benzersiz ürünlerin ortaya çıkması da ihtimal dahilindedir.
Türk Kaligrafi Gelişiminde Eksiklikler Neler?
Arap coğrafyası kaligrafi örneklerine dair birçok ürün ortaya koyarken Çinli kaligraf sanatçılarının sayısı da fazladır. Geçmiş dönemlere bakıldığında Sümerler, sembolik yazı sanatlarıyla ilgilenmiştir. Mezopotamya kazı çalışmalarında da yine kaligrafi nedir sorusuyla ilgili birçok ürünün varlığı gözler önüne serilir. İlk yazı Sümerler dönemine ait olup 3500 yıllık bir geçmiş birikimi vardır. Sonrasında Avrupa ve Osmanlı medeniyetleri de el sanatı faaliyetlerini devam ettirir. Erkek sanatçılarının yanı sıra kadın nüfus oranı da oldukça fazladır. Bu yönüyle de ince el becerisi gerektiren sanat dalı, farkını gösterir.
Ülkemizde ise çok bilindiğini söylemek gerçekçi olmayacaktır. Türk kaligrafi gelişimi birçok eksikliğe sahip olup nitelikli okulların olmaması da bu durum üzerinde etkendir. Güzel sanatlar özelinde kaligrafi üzerine çalışmaların ağırlıklı yapılması gerekir. Ayrıca özel eğitim alanları olması da bu sanatın bilinmesinde rol oynayacaktır. Ancak çalışmaların sınırlı kalmasıyla kaligrafi bir hobi olarak varlığını devam ettirir. Doğrudan bu topraklara ait olan böyle bir kültürden eserlerin sınırlı sayıda kalması da son derece üzücüdür. Taleplerin oluşabilmesi adına buna yönelik çalışmaların yapılması şarttır. Aksi durumda Türkiye için kaligrafi geride kalmış bir el sanatına dönüşür.