Doğa ve insanı özelinde olan felsefe sanat ilişkisi hakkında söyleyebileceklerimizin sınırı yoktur. Temele insanı alarak ortaya çıkmış olan bu iki unsurun elbette ki benzerlikleri ve farklılıkları vardır. Bununla birlikte sana bana bilgi sunan anlayıştan çok daha ötesini ifade eder. Felsefenin içerisinde sanat olabildiği gibi bir sanat eserinde de felsefi unsurlar bulunur. Ayrıca elbette ki akla dayalı olan felsefe akımlarda sanatın amaçları doğrultusunda bir kullanım söz konusudur. Buna karşın farklılıkları da felsefe ile sanatın özelliklerinden gelir. İlk olarak benzer yönlerini ele almanın daha doğru olacağı kanaatindeyiz.
Felsefe Sanat İlişkisinde Benzerlikler Nelerdir?
- Her ikisinin öznel özelliğe sahip olması belki de öne çıkan ilk husustur.
- Hem sanat hem de felsefe için mutlak bir anlama ve çabalama durumu varlık özelindedir.
- Felsefe sanat ilişkisinde benzerlik eleştiril düşüncenin varlığına dairdir.
- Yaratıcı bir zekanın olmasıyla hem felsefe hem de sanat yapılabilir.
- Kalıplara dayalı bir sistematik kurallar bütünü ikisinde de yoktur.
Felsefe İle Sanatın Ayrılan Yönleri Nelerdir?
Şüphesiz ki felsefe sanat bağlamında değerlendirmeye tabi olur. Bununla birlikte ayrı durumların başında amaç gelir. Felsefe için ilk husus hakikat olurken buna yönelik sorular sorar. Daha derin konularda sorular üzerinden bir açıklama çabasına girişir. Burada insan, varlık, dünya ve alemlerle ilgili bir akıl yürütme söz konusudur. Diğer yandan sanata baktığımızda ise elbette ki insan, varlık ve dünyanın açıklaması bulunur. Ancak ayrılan husus ise sanatta güzellik kavramıdır. Hoş durması ya da duygulara hitap etmesiyle felsefeden net bir şekilde ayrılır. Ayrıca beğeni ve beğenme yani hislere hitap etme çabası vardır.
Gerçeklik Kavramına Bakışları
Akıl yürütme üzerinden felsefeyi düşündüğümüzde eleştirel tavırlar bir amaç uğrunadır. Soruların ortaya koyduğu amaçlar uğruna bir anlamlandırma çabası vardır. Buna karşın sanat için güzel olan esas kabul edilir. Sanat ve sanat eserlerinde güzele yaklaşma hedefi vardır. Felsefe ile ayrılması ise gerçekliğin sanatçı dünyasına ait olmasıdır. Sanatın ifade ettiği hayali bir gerçeklik bulunur. Burada net bir öznellik ve hatta bireyci bir durum kendisini gösterir. Felsefe ise daha ziyade nesne gerçekliğini temel alır.
Evrensel Bilgi Arayışı
Söz konusu felsefe eksenli düşüncelerde evrensellik arayışları vardır. Başta evrensel ahlak var mı sorusuyla birlikte varlık, Tanrı, insan, doğa, dünya üzerine sorulara temeller vardır. Ayrıca bilgi üzerinden ilerleyişte yine de düşünceler önem taşır. Bununla birlikte sanatta ise duygular üzerinden devam eden bir faaliyet kendisini daha çok gösterir. Hiçbir düşüncenin ürünü olmasa da ve hiçbir anlam ifade etmese de değeri yüksek bir sanat eseri ortaya çıkması muhtemeldir. Burada önemli olan anahtar kelime “haz” olurken insanın estetik değer yargıları baş gösterir. Sonrasında ise derinlemesine bir keyif alma durumu aranır. Toplumsal yararı olmasa da bir ürünün değer kazanması sadece sanatla olur. Bu yönüyle de felsefe sanat ilişkisi yorumlanır ve farklarını görebiliriz. Sonuç olarak ikisinin de insanoğlunun yolculuğunda önemli değerlere sahip olduğu yadsınamaz bir gerçektir.