Evlenirken İstenen Başlık Parası Nereden Geliyor?

Kısaca ifade etmek gerekirse evlilik aşamasında damat adayının gelin ve ailesine verdiği ürün olan başlık parası nereden geliyor? Hem dini hem de kültürel açıdan birçok noktası bulunan başlık parasının gerçek manada önemi nedir? Avrupa kültüründe olmamakla beraber Doğu coğrafyasına ait bir gelenektir. Araştırmalarda ise Orta Doğru, Asya ve Afrika ülkelerinde de başlık parası olduğu ortaya çıkar. Bununla birlikte başlık parası doğrudan bir altın olabileceği gibi hayvan, silah, kumaş, yiyecek de olabilir. Çin, Endonezya, Burma ve İslam toplumları içerisinde yaygın olarak kullanılan bir kültürdür.

 

Farklı Coğrafyalarda Başlık Parası

 

Afrika toplumları özelinde “Lobola” olarak kabul gören gelin bedeli vardır. Mutlak surette erkek tarafı, bu bedeli ödeyerek kızı yanına alır. İslam dini ise nikahla birlikte mehir kavramını kullanır. Sözleşmeye göre evlenecek kocanın eşi için ödemek zorunda olduğu para anlamına gelir. Ancak buradaki en önemli ayrıntı ise doğrudan kıza bir ödeme verilmesidir. Kız karşılığı ailesine vermek yerine kızın kullanımına dahil edilen bir ücretten bahsetmek daha doğru olacaktır. Ayrıca bir umre ya da hac sözü olarak da mehir verilmesi de doğrudan bir parayı mecburi kılmaz. Doğrudan bu kavramın başlık parası olarak algılanması da doğru görülmez. Mehir kavramını doğru anlamak adına dinde başlık parası yoktur, diyenlerin sayısı da fazladır. Helal olmadığı yönünde de görüşler vardır. Ayrıca çeşitli sanat eserlerinde de bu konu çokça işlenmeye devam eder.

İslam Öncesinde Başlık Parası

İslam öncesi Türk toplumlarının yaşayışlarında ise başlık parası nereden geliyor sorusuna cevap vardır. Söz konusu kız için süt hakkı kavramı öne çıkar. Annesinin verdiği emeklere karşılık olarak bu ücret ödenir. Çünkü göçebe toplum olmasından dolayı bir daha kızı görmek mümkün olmayacaktır. Kızın yapacağı işlerin artık başkası tarafından yapılması gerektiği için iş gücü kaybını kapatma meselesi ortaya çıkar.

Başlık Parası Vermenin Amacı Nedir?

Doğrudan din ya da tek bir kültürle ilişkisi olmayan başlık parası, birçok medeniyetin ortak kültürüdür. Farklı uygulamaları olsa da yine de aynı amaca hizmet eder. Buna karşın temeldeki görevi ise kadının satın alınmasıyla ilgili değildir. Ekonomik açıdan baktığımızda evin ya da kabilenin bir kişisi olan kadın, günlük olarak belirli işlerde çalışır. Bu sayede büyük bir organizasyonun bir parçasıdır. Kızın evlilik çağına gelmesiyle ayrılması sonucunda ise iş gücü kaybı olur. Erkek tarafı ise bu iş gücü kaybının en azından bir süreliğine giderilmesi adına başlık parası öder. Taşınır ya da taşınmaz tüm mallardan başlık parası ödemesi söz konusudur.

Her ne kadar ekonomik bir gerekçeye dayanan kültür olsa da farklı kullanımları vardır. Günümüzde değer olarak görülen kadınların satışı noktasında da uçuk başlık parası talebi olur. Adet ve kültürlerin yozlaşması ya da dönüşmesi olarak bakmak daha doğru olur. Buna karşın artık bireyselliğin önem kazandığı yaşamda giderek azalan bir gelenektir.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir